新疆官员向少数民族宣传全国两会精神 （网络图片）

（新疆-哈萨克斯坦-2018年6月5日）编者注：作者叶尔肯.阿扎提出生中国新疆，亲身目睹新疆恶劣的人权状况。移民哈萨克斯坦后，经常用哈萨克语发布新疆“改造营”（集中营）幸存者的采访记录，将中共侵犯少数民族人权的内幕公诸于世，在哈萨克斯坦国引起公众的舆论关注。

哈萨克斯坦是上海合作组织成员国，也是中国倡导“一带一路”的第一站。中国重视在哈萨克斯坦的国家形象，试图隐瞒新疆针对哈萨克族的人权侵犯，作者冒险披露中国恶劣的人权纪录。但担心哈萨克斯坦屈服于中方压力，将他遣返回中国，同时，担心中国政府逮捕他国内的亲戚，以作为对他的报复。因此，叶尔肯.阿扎写信给他的女儿，以作交代，文中部分内容无法得到独立证实，全文如下：

叶尔肯.阿扎提致女儿的信

尊敬的女儿阿依江:

你有一天回到家的时候，不会见到我，你会问：“我爸在哪儿？”，你会到处找我，到时候我可能因破坏中哈友谊罪而受审，有可能会秘密送回中国，有可能会威胁我国内的亲戚的手段，让我“自觉”回中国， 有可能，... .... ， 但是这些都不重要，到时候我会受到酷刑，殴打我，用电棍惩罚我，受到水刑，我会被迫承认莫须有的罪名，这些都不重要。到时候你会恨死我的，作为哈萨克斯坦公民不静悄悄的生活，反而跟中国政府斗，是的，我可能是傻瓜，但是民族感情迫使我继续前进，我不想看到中国方向-东方，我时常背对着东方，试图忘记他们，但他们的尖叫求救声在我耳边响起，我会捂住耳朵，但他们受刑的画面会在眼前呈现，我会闭住眼睛，但他们的眼泪刺穿了我的心脏。

男人的尊严无法驱使我沉默。或许我是一个不负责任的父亲，之后你可能会过没有父亲的日子。但不论人们怎么议论我，我希望你能理解一件事，我的一生是干净的、我没有说过、没有做过、甚至没有想过要做任何坏事儿，我无罪，在造物主安拉面前我也可以这么回答

我没有要求你要以我为骄傲，反而我会以你为骄傲，你是我的花儿，我的精神支柱，我只是不希望看到等你长大的时候，中国人大量涌入哈萨克斯坦说：“这里有‘免费’的女人可娶，赶紧过来娶”，我不希望看到那一天。 我一个父亲能做什么？什么都做不了，中国人就会像开了阀的洪水般猛涌过来的，我只是一个普通平民，工资才7~9万坚戈 （1400~1800人民币）， 而且也不会全给，只能作出租或当兼职还有你母亲的工资来维持着这个家，而且是租的房子，万一房主赶我们走，我们也会流落街头到处会找租的房子。我自己要解决的问题也一堆，你妈也有贷款，她要解决的问题也一大堆。

我本应该不参与政治话题，这话题而且没有跟我直接的关系，我百分百确信这“政治”会完全摧毁我们脆弱的家庭，我是一个自私的父亲，我是以你们的幸福甚至生命作为代价想要拯救中国哈萨克同胞。我已经沉默了40年了。85岁的新源县的老邻居哈迪夏奶奶经历过无数的迫害也保持了沉默，饥荒也经历了、战争也经历了、文化大革命也经历了，受到过政治迫害，咱们都以为这些都已成为过去时，万万没想到她现在在扫新源县的大街，而且他们恐吓说：“如果扫的不干净就会送往学习中心”， 你没听错，85岁的哈迪夏奶奶，经常在口袋里装糖果分给你们的奶奶，她每次方便我们都从她床扶着过去的奶奶，现在在蹲着扫地的呢。

你想象以下这种场景，她们的丈夫及男性青年们都被送进集中营，她们的孩子们被集体送往内地寄宿学校，而且他们会住进你的家庭，威胁说要娶你的女儿，如果不同意就会把你关进大牢，任意强奸妇女的时候，你能想象出有没有比这个更侮辱尊严的行径呢？这种罪行是历史上任何残暴的帝国主义们也无法做的出来的，就算他们如何残暴也起码有作男人的道德底线吧。

我不知道说什么了，21世纪会发生如此大规模的种族大屠杀，况且这不是小国作为，而是有悠久历史文化的、堪称依法治国的大国、经济强国、联合国常任理事国中国在做这件事儿。起初我们会以为这一罪行会停止，以为是例行反恐行动，以为会开放边境，但中国政府没有停止，反而愈演愈烈之势，现没人可抓了，开始抓捕维吾尔、哈萨克党员干部来充监狱数量。这种情形我在犹太人迫害历史本上读过，当初犹太汉奸们把自己的民族同胞们都出卖给了纳粹，最后没有犹太人可抓了，纳粹们把那些汉奸犹太人也送进集中营了，他们跟自己出卖的犹太同胞一起火化了。记住是从1933年开始抓捕大量人关进集中营的，而不是1945年，当时世界各国持绥靖政策，如果我们依然持绥靖政策，我们会是下一个波兰。

是的，女儿阿依江，如果中国人哪一天会对你说把你名字里代表月亮之意（间接代表伊斯兰新月）“阿依”去掉的话，你的名字只会剩下“江”（生命之意）。就像你的名字，现在东边的邻居国家居住的哈萨克人和维吾尔人只剩下他们的“命”了。他们的语言、宗教信仰、习俗、文化、观点、尊严都被摧毁了，他们的黎明是充满恐惧的。我可能在哈萨克斯坦遭到迫害或者伪造的交通事故而丧命。但是希望你能继续我的任务，那就是维护人权的道路上和平奋斗（完全反对并拒绝恐怖活动）、尊严坚决不准被糟蹋，保重女儿，你爸给自己选择了艰难的道路，亲你额头！

叶尔肯。阿扎提 

05.06.2018

Еркін Азаттан Қызыма Хат ەركىن ازاتتان قىزىما حات 

Құрметті қызым айжан:

Сен бір күні үйіңе жүгіріп келгенде, мен жоқ болармын, «Әкем қайда?» деп іздерсің, бәлкім ол кезде мен Қытай-Қазақстан достығына іріткі салушы ретінде азапталып тергелудемін, бәлкім ол кезде мен жасырын түрде Қытайға жіберіліуім мүмкін, Бәлкім менің Қытайдағы туыстарымды қинау арқылы, «өз еркіммен» Қытайға кетуім мүмкін, Бәлкім, ... ... , Бірақ бұлар маңызды емес, мен ол кезде азаптауға ұшыраймын, соққы жеймін, төкке соғыламын, суға тұншықтырыламын, жоқ жаланы мойындауға мәжбүр боламын, бұлда маңызды емес, Бәлкім сен мені жек көретін шығарсың ол кезде, Қазақстан азаматы бола тұра тыныш жүрмей Қытаймен жағаласып несі бар еді деп, йә, мен ақымақ болармын, бірақ мені ұлтқа деген махаббат жібермеді, Қытай жаққа қарамай теріс қараймын, бірақ құлағыма олардың шыңғырған дауыстары естіледі, құлағымды жауып аламын, бірақ олардың азапталғаны көз алдыма келеді, көзімді тарыс жұмып аламын, бірақ олардың көз жастары жүрегімді тесіп жіберді.

Мен үнсіз отыруға Еркектік намысым жібермеді. Бәлкім Мен сен үшін жауапкерсіз әкемін, Осыдан кейін сен әкесіз өсетін шығарсың, бірақ елдер мен туралы не деседе, бір нәрсені білуіңді үміт етемін, әкеңнің ары таза, ешкімге жамандық істемеді, ешкімнің ала жібін аттамаған, ешкімді ғайбаттап жамандап көрмеген, ешкімге жамандық ойламаған, ешкімнің өсегін тасымаған, Алланың алдында да арым таза.

Мені мақтан тұт деп тұрған жоқпын, бірақ мен сенімен мақтанамын, сен менің гүлімсің, рухымсың, мен тек сен есейгенде Қазақстанға қалың Қытай қаптап: «Мында тегін Қыздар беріп жатыр, келіп сатып алайық» деген күнге қалмаса екен дегім келеді. Йә, Әкеңнің қолынан не келеді, ештеңеде келмейді, Қытайлар бір тоспаның ағыны секілді тоқтамай қаптай береді, Мен бір жәй халықтың бірімін, айлығым 70~90 мың теңге, оныда дұрыс берілмейді, таксилық немесе қосымша кәсіп істеп және шешең екеуіміз бірге істеп жүріп осы үйді асырап жүрміз, йә, үй жалға алып отырмыз, ертең бізді қожайын қуып шықса да жүреміз үй іздеп сандалып, Менің де мәселем жетеді, шешеңнің де кредиті бар, оның да мәселесі бір төбе. Нағында мен мұндай саясатқа араласпауым керек еді, Бұл бізбен тіке қатысы жоқ саясат біздің қалтылдап отырған өмірімізді күл-талқанын шығаратына көзім әбден жетіп отыр. Йә, мен өзімшіл әкемін, сендердің өмірлеріңмен Қытайдағы Қазақтардың өмірін бәс тігіп отырмын. Мен үнсіз 40 жыл жүрдім, 85 тегі күнестегі көршіміз Қадиша апамыз Біз көрмеген зобалаңды көрсе де үнсіз келді, олар аштық кезінде туылды, сонау қырғын соғысты көрді, мәдениет зор төңкерісін көрді, саяси құғын-сүргін көрді, енді тынышталды-ау дегенде, қазір сол күнесте жер сыпыртықызып қойыпты, «жақсы сыпырмасаң үйренуге жібереміз» деп қорқытады екен, йә, 85 тегі Қадиша апаң, үнемі қалтасына қант-кәмпит салып жүретін апаң, біз төсектен орынан сүйеп тұрғызып, дәрет алғанша қасында сүйеп жүретін апамызды қазір еңкеңдетіп жер сыпыртқызады екен. Күйеулерін, Еркек кіндіктілерді түгелімен лагерге тығып, тірідей сойып, Ағзаларын ішкі Қытайға тасымалдап, балалрын ішкі қытай жетімдер жатағына жіберіп, үйлеріне жатып алып, Қыздарыңды бермесең өздеріңді қамаймыз деп қорқытып, әйелдерді зорлап жатқанды көргенде, Бұдан асқан қорлық барма деп ойлаймын? Бұндай қорлықты Әр қандай жауыз империя істемеген шығар, олар қанша жауыз болса да, мұндай әрекетке еркектік намыстары жібермейтін шығар.

Мен білмей кеттім, 21 ғасырда мұндай жауыздық болады деп ойламаппын, тіпті бұны кішкене бір ел емес, ұзақ тарихымыз бар, мәдениетіміз бар, заңымыз бар дейтін алпауыт, экономикасы дамыған, БҰҰ тұрақты алқа мүшесі Қытай елі осылай істейді деп ойламаппын, Бұл жауыздық тоқтар деп ойладық, уақытша бір анти-террорист әрекет шығар деп ойладық, шекараны ашатын шығар деп ойладық, Қытай енді қоятын шығар деп ойладық, бірақ, жоқ! Олай емес болып шықты, олар бұдан да үдеп келеді, енді қамайтын кәрілерді қамап болған соң, қамайтын адам қалмағанда Қазақ, Ұйғыр коммунист кадрлердің өзіне сендер де кіресіңдер деп кіргізіп жатыр, бұл жағдайды мен тек еврейлердің қырғынында оқығам, еврейдің сатқындары барлық еврейді немістерге сатып, ұстап беріп, ең соңында ұстайтын, қамайтын еврей қалмағанда, сол сатқын еврейлердің өздерін де ұстап лагерге қамаған, сол сатқын еврейлер өздері ұстап берген еврейлермен бірге өлітірілген. Естеріңізде болса 1933 жылы лагерь салып бастаған, 1945 емес, ол кезде дүние жүзі үнсіз болатын, егер де біз де осы кезде үнсідік жарияласақ, полшаның күнін кешеміз.

Йә, Қызым Айжан, Егер Қытайлар Сенің атыңдағы «Айды» алып таста, діндік сипат алады екен десе, сонда «жан» ғана қалатын сияқты, сол сияқты Қытайдағы Қазақтар мен Ұйғырлардың тек «Жандары» ғана қалды, олардың тілдері, діндері, ділдері, мәдениеттері, сенімдері, ар-ұждандары құртылды. Олар әрбір күнді үреймен атырады. Мен бәлкім қастандыққа ұшырап немесе әдейі жасалған көлік шырғалаңынан қайтыс болармын. Бірақ менің міндетімді жалғастыра беруіңді тілеймін, Ол Кісілік құқық жолында Бейбітшілік жолмен (әсте террорлықты қолдамаймын) Ар-намысты ешкімге таптатпау. Аман бол қызым, әкең ауыр жол талдап алды өзіне, Сүйдім маңдайыңнан!

Еркін Азат. 05.Маусым.2018

ەركىن ازاتتان قىزىما حات

قۇرمەتتى قىزىم ايجان:

سەن ءبىر كۇنى ۇيىڭە جۇگىرىپ كەلگەندە، مەن جوق بولارمىن، «اكەم قايدا؟» دەپ ىزدەرسىڭ، بالكىم ول كەزدە مەن قىتاي-قازاقستان دوستىعىنا ىرىتكى سالۋشى رەتىندە ازاپتالىپ تەرگەلۋدەمىن، بالكىم ول كەزدە مەن جاسىرىن تۇردە قىتايعا جىبەرىلىۋىم مۇمكىن، بالكىم مەنىڭ قىتايداعى تۋىستارىمدى قيناۋ ارقىلى، «ءوز ەركىممەن» قىتايعا كەتۋىم مۇمكىن، بالكىم، ... ... ، بىراق بۇلار ماڭىزدى ەمەس، مەن ول كەزدە ازاپتاۋعا ۇشىرايمىن، سوققى جەيمىن، توككە سوعىلامىن، سۋعا تۇنشىقتىرىلامىن، جوق جالانى مويىنداۋعا ءماجبۇر بولامىن، بۇلدا ماڭىزدى ەمەس، بالكىم سەن مەنى جەك كورەتىن شىعارسىڭ ول كەزدە، قازاقستان ازاماتى بولا تۇرا تىنىش جۇرمەي قىتايمەن جاعالاسىپ نەسى بار ەدى دەپ، ءيا، مەن اقىماق بولارمىن، بىراق مەنى ۇلتقا دەگەن ماحاببات جىبەرمەدى، قىتاي جاققا قاراماي تەرىس قارايمىن، بىراق قۇلاعىما ولاردىڭ شىڭعىرعان داۋىستارى ەستىلەدى، قۇلاعىمدى جاۋىپ الامىن، بىراق ولاردىڭ ازاپتالعانى كوز الدىما كەلەدى، كوزىمدى تارىس جۇمىپ الامىن، بىراق ولاردىڭ كوز جاستارى جۇرەگىمدى تەسىپ جىبەردى.

مەن ءۇنسىز وتىرۋعا ەركەكتىك نامىسىم جىبەرمەدى. بالكىم مەن سەن ءۇشىن جاۋاپكەرسىز اكەمىن، وسىدان كەيىن سەن اكەسىز وسەتىن شىعارسىڭ، بىراق ەلدەر مەن تۋرالى نە دەسەدە، ءبىر نارسەنى ءبىلۋىڭدى ءۇمىت ەتەمىن، اكەڭنىڭ ارى تازا، ەشكىمگە جاماندىق ىستەمەدى، ەشكىمنىڭ الا ءجىبىن اتتاماعان، ەشكىمدى عايباتتاپ جامانداپ كورمەگەن، ەشكىمگە جاماندىق ويلاماعان، ەشكىمنىڭ وسەگىن تاسىماعان، اللانىڭ الدىندا دا ارىم تازا.

مەنى ماقتان تۇت دەپ تۇرعان جوقپىن، بىراق مەن سەنىمەن ماقتانامىن، سەن مەنىڭ گۇلىمسىڭ، رۋحىمسىڭ، مەن تەك سەن ەسەيگەندە قازاقستانعا قالىڭ قىتاي قاپتاپ: «مىندا تەگىن قىزدار بەرىپ جاتىر، كەلىپ ساتىپ الايىق» دەگەن كۇنگە قالماسا ەكەن دەگىم كەلەدى. ءيا، اكەڭنىڭ قولىنان نە كەلەدى، ەشتەڭەدە كەلمەيدى، قىتايلار ءبىر توسپانىڭ اعىنى سەكىلدى توقتاماي قاپتاي بەرەدى، مەن ءبىر ءجاي حالىقتىڭ ءبىرىمىن، ايلىعىم 70~90 مىڭ تەڭگە، ونىدا دۇرىس بەرىلمەيدى، تاكسيلىق نەمەسە قوسىمشا كاسىپ ىستەپ جانە شەشەڭ ەكەۋىمىز بىرگە ىستەپ ءجۇرىپ وسى ءۇيدى اسىراپ ءجۇرمىز، ءيا، ءۇي جالعا الىپ وتىرمىز، ەرتەڭ ءبىزدى قوجايىن قۋىپ شىقسا دا جۇرەمىز ءۇي ىزدەپ ساندالىپ، مەنىڭ دە ماسەلەم جەتەدى، شەشەڭنىڭ دە كرەديتى بار، ونىڭ دا ماسەلەسى ءبىر توبە. ناعىندا مەن مۇنداي ساياساتقا ارالاسپاۋىم كەرەك ەدى، بۇل بىزبەن تىكە قاتىسى جوق ساياسات ءبىزدىڭ قالتىلداپ وتىرعان ءومىرىمىزدى كۇل-تالقانىن شىعاراتىنا كوزىم ابدەن جەتىپ وتىر. ءيا، مەن ءوزىمشىل اكەمىن، سەندەردىڭ ومىرلەرىڭمەن قىتايداعى قازاقتاردىڭ ءومىرىن ءباس تىگىپ وتىرمىن. مەن ءۇنسىز 40 جىل ءجۇردىم، 85 تەگى كۇنەستەگى كورشىمىز قاديشا اپامىز ءبىز كورمەگەن زوبالاڭدى كورسە دە ءۇنسىز كەلدى، ولار اشتىق كەزىندە تۋىلدى، سوناۋ قىرعىن سوعىستى كوردى، مادەنيەت زور توڭكەرىسىن كوردى، ساياسي قۇعىن-سۇرگىن كوردى، ەندى تىنىشتالدى-اۋ دەگەندە، قازىر سول كۇنەستە جەر سىپىرتىقىزىپ قويىپتى، «جاقسى سىپىرماساڭ ۇيرەنۋگە جىبەرەمىز» دەپ قورقىتادى ەكەن، ءيا، 85 تەگى قاديشا اپاڭ، ۇنەمى قالتاسىنا قانت-كامپيت سالىپ جۇرەتىن اپاڭ، ءبىز توسەكتەن ورىنان سۇيەپ تۇرعىزىپ، دارەت العانشا قاسىندا سۇيەپ جۇرەتىن اپامىزدى قازىر ەڭكەڭدەتىپ جەر سىپىرتقىزادى ەكەن. كۇيەۋلەرىن، ەركەك كىندىكتىلەردى تۇگەلىمەن لاگەرگە تىعىپ، تىرىدەي سويىپ، اعزالارىن ىشكى قىتايعا تاسىمالداپ، بالالرىن ىشكى قىتاي جەتىمدەر جاتاعىنا جىبەرىپ، ۇيلەرىنە جاتىپ الىپ، قىزدارىڭدى بەرمەسەڭ وزدەرىڭدى قامايمىز دەپ قورقىتىپ، ايەلدەردى زورلاپ جاتقاندى كورگەندە، بۇدان اسقان قورلىق بارما دەپ ويلامىن؟ بۇنداي قورلىقتى ءار قانداي جاۋىز يمپەرييا ىستەمەگەن شىعار، ولار قانشا جاۋىز بولسا دا، مۇنداي ارەكەتكە ەركەكتىك نامىستارى جىبەرمەيتىن شىعار.

مەن بىلمەي كەتتىم، 21 عاسىردا مۇنداي جاۋىزدىق بولادى دەپ ويلاماپپىن، ءتىپتى بۇنى كىشكەنە ءبىر ەل ەمەس، ۇزاق تاريحىمىز بار، مادەنيەتىمىز بار، زاڭىمىز بار دەيتىن الپاۋىت، ەكونوميكاسى دامىعان، بۇۇ تۇراقتى القا مۇشەسى قىتاي ەلى وسىلاي ىستەيدى دەپ ويلاماپپىن، بۇل جاۋىزدىق توقتار دەپ ويلادىق، ۋاقىتشا ءبىر انتي-تەرروريست ارەكەت شىعار دەپ ويلادىق، شەكارانى اشاتىن شىعار دەپ ويلادىق، قىتاي ەندى قوياتىن شىعار دەپ ويلادىق، بىراق، جوق! ولاي ەمەس بولىپ شىقتى، ولار بۇدان دا ۇدەپ كەلەدى، ەندى قامايتىن كارىلەردى قاماپ بولعان سوڭ، قامايتىن ادام قالماعاندا قازاق، ۇيعىر كوممۋنيست كادرلەردىڭ وزىنە سەندەر دە كىرەسىڭدەر دەپ كىرگىزىپ جاتىر، بۇل جاعدايدى مەن تەك ەۆرەيلەردىڭ قىرعىنىندا وقىعام، ەۆرەيدىڭ ساتقىندارى بارلىق ەۆرەيدى نەمىستەرگە ساتىپ، ۇستاپ بەرىپ، ەڭ سوڭىندا ۇستايتىن، قامايتىن ەۆرەي قالماعاندا، سول ساتقىن ەۆرەيلەردىڭ وزدەرىن دە ۇستاپ لاگەرگە قاماعان، سول ساتقىن ەۆرەيلەر وزدەرى ۇستاپ بەرگەن ەۆرەيلەرمەن بىرگە ولىتىرىلگەن. ەستەرىڭىزدە بولسا 1933 جىلى لاگەر سالىپ باستاعان، 1945 ەمەس، ول كەزدە دۇنيە ءجۇزى ءۇنسىز بولاتىن، ەگەر دە ءبىز دە وسى كەزدە ۇنسىدىك جارييالاساق، پولشانىڭ كۇنىن كەشەمىز.

ءيا، قىزىم ايجان، ەگەر قىتايلار سەنىڭ اتىڭداعى «ءايدى» الىپ تاستا، دىندىك سيپات الادى ەكەن دەسە، سوندا «جان» عانا قالاتىن سيياقتى، سول سيياقتى قىتايداعى قازاقتار مەن ۇيعىرلاردىڭ تەك «جاندارى» عانا قالدى، ولاردىڭ تىلدەرى، دىندەرى، دىلدەرى، مادەنيەتتەرى، سەنىمدەرى، ار-ۇجداندارى قۇرتىلدى. ولار ءاربىر كۇندى ۇرەيمەن اتىرادى. مەن بالكىم قاستاندىققا ۇشىراپ نەمەسە ادەيى جاسالعان كولىك شىرعالاڭىنان قايتىس بولارمىن. بىراق مەنىڭ مىندەتىمدى جالعاستىرا بەرۋىڭدى تىلەيمىن، ول كىسىلىك قۇقىق جولىندا بەيبىتشىلىك جولمەن (استە تەررورلىقتى قولدامايمىن) ار-نامىستى ەشكىمگە تاپتاتپاۋ. امان بول قىزىم، اكەڭ اۋىر جول تالداپ الدى وزىنە، ءسۇيدىم ماڭدايىڭنان!

ەركىن ازات. 05.ماۋسىم.2018